FAQ
Hieronder vind je de antwoorden op de meest gestelde vragen over The Farmer Case, de ingezamelde donaties en klimaatontregeling.
Kun je het antwoord op je vraag niet vinden? Neem dan gerust contact met ons op . We helpen je graag verder.
Waarom trekken we naar de rechtbank?
Het klimaat biedt geen marge: de situatie is dringend. Het IPCC beschouwt de periode 2020-2030 als “kritiek” voor de nodige maatregelen om de klimaatopwarming onder 1,5°C te houden. Deze drempelwaarde is het resultaat van het akkoord van Parijs en het sterke engagement dat landen erin optekenden.
Tot nog toe bleef het bij engagement: concreet zien we dat – ondanks herhaaldelijke alarmkreten van wetenschappers – de globale temperaturen stijgen en de uitstoot van broeikasgassen nooit hoger lag. De kloof tussen de noodzakelijke uitstootreductie en de voorspelde uitstoot wordt steeds dieper. Landen en multinationals schuilen immers achter een zekere flou juridique die rond deze kwesties hangt.
De landen en de multinationals handelen veel te laks als het op klimaatactie aankomt. Om onwillige overheden en de privésector te omzeilen en de klimaatcrisis toch te kunnen aanpakken, wenden burgers en ngo’s zich steeds vaker tot rechtbanken. Dat is ook wat we hier doen met Hugues!
Wat is de wettelijke basis voor deze rechtszaak?
De rechtszaak die Hugues aangespannen heeft, is een burgerlijke aansprakelijkheidsvordering gebaseerd op de artikelen 1382 en 1383 van het Oud Burgerlijk Wetboek. Deze verplichten natuurlijke personen en rechtspersonen, met inbegrip van bedrijven, tot het vergoeden van schade waartoe ze hebben bijgedragen.
We moeten tijdens de rechtszaak drie elementen aantonen:
- Gebrekkig handelen door TotalEnergies
- De schade voor de boer
- Het oorzakelijke verband tussen het gebrekkig handelen en de schade
1. Gebrekkig handelen door TotalEnergies
Het gebrekkig handelen door TotalEnergies bestaat vooral in de schending van het voorzorgsprincipe: TotalEnergies is een van de 20 grootste spelers in de fossiele brandstoffensector, samen verantwoordelijk voor meer dan een derde van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.
TotalEnergies wist nochtans sinds de jaren 1970 dat hun activiteiten bijdragen tot significante klimaatontregeling met schade voor andermans eigendom, gezondheid en leven. Toch nam het bedrijf geen maatregelen en hield, integendeel, zelfs informatie achter. Het zette in op twijfel, met het oog op de vertraging van de transitie naar energiebronnen die minder broeikasgassen uitstoten. Ook vandaag koestert het bedrijf plannen die regelrecht indruisen tegen het Akkoord van Parijs en de wetenschappelijke aanbevelingen van het IPCC.
2. De schade voor de boer
De laatste jaren werd Hugues Falys steeds vaker slachtoffer van verontrustende klimaatverschijnselen als extreme neerslag, hittegolven en periodes van droogte. Tijdens de zomers van 2018, 2020 en 2022, gekenmerkt door hitterecords, lag het rendement van zijn percelen en teelten significant lager. Dit maakt zijn model voor kleinschalige, biologische veeteelt met vrije begrazing onwerkbaar. Hij kon immers niet voldoende produceren om zijn runderen te voederen. Hij zag zich verplicht om zijn dieren te onderhouden met eigen oogsten die voor de winters bedoeld waren en moest zich beroepen op externe kanalen. Dit bracht extra kosten met zich mee. Deze brengen de leefbaarheid van een boerderij gericht op vrije begrazing in gevaar. Verder lijdt het geen enkele twijfel dat Hugues, net als het geval is voor andere landbouwers, ook in de komende jaren verliezen zal lijden door de klimaatcrisis.
3. Het oorzakelijke verband
We moeten aantonen dat het gebrekkig handelen door TotalEnergies de oorzaak is van de schade die de boer leed en lijdt. In juridische termen moeten we bewijzen dat de schade – zonder het gebrekkig handelen in kwestie – niet zou zijn opgetreden zoals ze dat deed. Onze redenering luidt: we weten dat de fossiele energiesector de belangrijkste bron is van broeikasgassen en zo significant bijdraagt tot de opwarming van de aarde. Verder toont het rapport van Heede precies wat de uitstoot is van 90 bedrijven in deze sector, waaronder die van TotalEnergies. De rapporten van het IPCC onthullen op hun beurt hoe de klimaatcrisis inwerkt op de frequentie en intensiteit van extreme klimaatgebeurtenissen als overstromingen, stormen, droogte en hittegolven: de gebeurtenissen die ook de aanklager, Hugues, troffen.
Wat zijn onze kansen in een rechtszaak tegen TotalEnergies ?
Deze actie is onuitgegeven: het is de eerste keer dat een burger een multinational voor het Belgische gerecht brengt op basis van een klimaatklacht. Op wereldschaal zien we dat steeds meer burgers de klimaatcrisis juridisch te lijf gaan. In 2022 telden de Verenigde Naties meer dan 2000 rechtszaken. Sommige daarvan werden gewonnen, wat bewijst dat rechtvaardigheid bestaat!
Enkele voorbeelden:
- Klimaatzaak: Op 30 november 2023 verplichtte het hof van beroep de Belgische federale overheid en het Vlaamse en Brusselse gewest om de uitstoot van broeikasgassen ten laatste in 2030 te verminderen met 55% ten opzichte van 1990.
- Zaak Shell: In 2021 verplichtte een Nederlandse rechtbank multinational Shell tot een uitstootreductie van 45% voor 2030 ten opzichte van 2019.
- Zaak Urgenda: In deze zaak uit 2015, die zijn laatste beroep kende in 2019, werd Nederland verplicht om de uitstoot van broeikasgassen voor 2020 te verminderen met 25% ten opzichte van 1990.
In deze drie rechtszaken werd dezelfde juridische redenering gevolgd: de plicht om schade te mitigeren en herstellen. We bouwen deze nieuwe rechtszaak op rond ditzelfde principe.
Deze juridische precedenten onderstrepen dat het negeren van klimatologische urgentie een ernstig verzuim is en dat zowel staten als multinationals zich er schuldig aan maken. Dit verzuim moet juridisch aangepakt worden.
Wat is de tijdlijn voor deze rechtszaak?
De dagvaarding werd op 13 maart 2024 ingediend bij de handelsrechtbank van Doornik. Verder staat nog niets vast. De tijdlijn zal duidelijk worden aan de hand van de zittingen. Maar één ding is zeker: we staan voor een lang en duur proces.
We hebben dan ook jouw steun nodig: help Hugues en doe een gift. Zo zorg je ervoor dat we de gerechtskosten kunnen betalen. En als we de zaak winnen, dan zal dat dankzij jou en alle andere gulle gevers zijn! NU AL BEDANKT!
Wat gaan we doen met de ingezamelde giften?
De verzamelde giften zullen grotendeels dienen om de gerechtskosten te dragen, met in het bijzonder de honoraria van Progress Lawyers Network, dat deze zaak voert aan een sociaal tarief. We hebben ook communicatie- en campagnekosten. Momenteel is het niet eenvoudig om in te schatten hoeveel deze rechtszaak zal kosten, maar we zullen volstrekt transparant communiceren over wat er met je gift gebeurt! Bedankt voor je steun!
Waarom steunt jullie organisatie een boerderij die runderen houdt, toch ook deel van een sector die bijdraagt aan de uitstoot van broeikasgassen?
Dat klopt, ook veeteelt draagt bij tot de klimaatcrisis. Volgens de Verenigde Naties staat de veeteelt in voor 14,5% van de uitstoot van broeikasgassen. Achter deze cijfers schuilen echter grote verschillen en tegengestelde realiteiten: de industriële veeteelt heeft onmiskenbaar een veel grotere voetafdruk dan een kleinschalige boerderij als die van Hugues.
Hugues gebruikt geen kunstmest bij zijn activiteiten in Bois-de-Lessines, net zo min als pesticiden. Zijn kudde bestaat uit een honderdtal runderen die grazen op Hugues’ weides en verder voldoende hebben aan ter plekke geteelde eiwithoudende gewassen (lokale, extensieve begrazing).
Deze boer importeert dus geen soja uit Zuid-Amerika en zijn boerderij werkt in harmonie met het ecosysteem. En dat is des te belangrijker, als je erbij stilstaat dat veevoeder instaat voor de helft van de uitstoot van een veebedrijf.
Al 25 jaar beoefent Hugues een vorm van landbouw die het bodemleven in stand houdt. Meer dan zeven jaar geleden maakte Hugues met het familiebedrijf de omslag van conventionele naar biologische landbouw. Dit biocertificaat kent strenge vereisten wat betreft biodiversiteit en dierenwelzijn. Zijn producten worden grotendeels verkocht in de korte keten.
Zijn milieu-impact is niet dus te vergelijken met die van een bedrijf in de intensieve veeteelt gebaseerd op ingevoerd veevoeder. Hij komt al helemaal niet in de buurt van de uitstoot van fossiele brandstoffengiganten als TotalEnergies.
Hugues is sinds vele jaren een pionier in de landbouwtransitie. We verwachten van TotalEnergies dat het zich ook toelegt op een omslag: een energietransitie die past binnen de klimaatdoelen in het Akkoord van Parijs.
In welke zin bedreigt klimaatontregeling onze voedselsoevereiniteit?
Hugues is niet de enige boer die te lijden heeft onder de klimaatcrisis. Binnen en buiten België zien we talloze boeren en boerinnen alle zeilen bijzetten om zich in de mate van het mogelijke aan te passen aan steeds extremere klimaatomstandigheden. Met deze rechtszaak willen we ook ons recht op voedsel en onze voedselsoevereiniteit verdedigen.
Het raakt steeds beter gedocumenteerd: de klimaatcrisis zet meer en meer druk op de voedselproductie en de toegang tot voedsel. Zelfs al kunnen sommige regio’s dankzij de opwarming van de aarde in eerste instantie profiteren van een klimaat dat beter werkt voor bepaalde gewassen, toch zal geen enkele regio gespaard blijven van de frequentie en de intensiteit waarmee extreem weer als overstromingen, droogtes en grote branden plaatsvinden. Deze gebeurtenissen vernietigen oogsten en verlagen de productie, om nog te zwijgen over hun sociale en ecologische impact.
De seizoenen verschuiven snel, te snel, en staan niet toe dat gewassen zich aan de nieuwe klimaatomstandigheden aanpassen. Dit werkt een snelle verspreiding van plagen en bepaalde parasieten in de hand. Beheer van water (zowel tekorten tijdens droogtes als excessen bij te zware neerslag) wordt voor vele regio’s een enorme uitdaging.
Een rapport van het IPCC toont aan dat klimaatverandering ook bodemverarming en verwoestijning in de hand werkt. Deze mechanismen zullen talloze percelen onvruchtbaar maken tijdens de komende decennia. Intussen slokt de stijgende zeespiegel landbouwgronden op in kuststreken en langs de oevers van grote waterlichamen.
Waarom moet de rechtbank TotalEnergies dwingen hun productie te beperken tot wat de klimaatdoelstellingen toelaten?
Naast een financiële compensatie vragen Hugues en de organisaties de rechtbank om toekomstige schade te voorkomen. Een van de dwangbevelen in kwestie gaat over het verlagen van TotalEnergies olie- en gasproductie.
Hierbij gaan we uit van de 1,5°C-doelstelling, in plaats van 2°C. Dit geldt als de internationale maatstaf. Die halve graad maakt het verschil, zoals het IPCC onvermoeibaar blijft herhalen in hun laatste rapporten: ‘elke tiende van een graad telt’!
Bij een opwarming van 2°C, zullen de extreme gebeurtenissen gelinkt aan de klimaatopwarming nog vaker voorkomen en nog harder toeslaan.
Lijkt dit je allemaal wat vaag? Via de tool myclimatefuture.info krijg je het extra aantal extreme klimaatgebeurtenissen te zien in functie van je leeftijd en de mate waarin we maatregelen nemen. Myclimatefuture werd ontwikkeld door een internationaal onderzoeksteam, geleid door de VUB.
Waarom wordt deze zaak aangespannen voor de handelsrechtbank van Doornik?
Deze rechtszaak vindt plaats voor een handelsrechtbank omdat deze bevoegd is voor geschillen tussen bedrijven. Hugues wordt in deze zaak als bedrijf gezien omdat hij zelfstandige is.
Gezien zijn boerderij in Bois-de-Lessines ligt, een gemeente in het arrondissement Doornik, gaat het over de handelsrechtbank van Doornik.
Waarom belangt deze zaak iedereen aan?
Omdat ieder van ons potentieel slachtoffer is van de klimaatcrisis, is iedereen ook betrokken partij in deze rechtszaak.
De extreme klimaatgebeurtenissen die ons land de laatste jaren teisterden, maakten tastbaar dat het niet om een voorbijgaande crisis gaat en dat deze niet op veilige afstand plaatsvindt. Klimaatontregeling treft België vandaag al. De beelden van de overstromingen in juli 2021 staan nog op ons netvlies. 39 mensen lieten hierbij het leven. We telden meer dan honderdduizend slachtoffers. De hittegolf in de zomer van 2022, op zijn beurt, zorgde voor meer dan 5,5% oversterfte. Het zijn ongeziene cijfers voor ons land. De klimaatcrisis vormt dus nu al een reële bedreiging voor het recht op leven in België.
Deze rechtszaak wijst verder op de impact van de klimaatcrisis op onze voedselsoevereiniteit, en meerbepaald op onze capaciteit om lokaal kwaliteitsvoedsel te produceren. Het lot van Hugues is niet de uitzondering op de regel: alle kleine boeren en boerinnen moeten zien om te gaan met de toenemende frequentie en intensiteit van extreme klimaatgebeurtenissen.
Wat zijn de beweegredenen van de boer in kwestie?
Hugues Falys, boer en bio-ingenieur aan de UCL, is een pionier van de agro-ecologische transitie. Op zijn boerderij in Bois-de-Lessines waakt hij erover de biodiversiteit te beschermen, spaarzaam te zijn met natuurlijke hulpbronnen en de bodem zo min mogelijk te verstoren. Zijn runderen eten uitsluitend grassen en eiwithoudende gewassen van eigen teelt. De klimaatontregeling, waartoe TotalEnergies sterk bijdraagt, bemoeilijkt dit transitiemodel.
Deze rechtszaak betekent voor Hugues een sprankel hoop op erkenning voor de verliezen veroorzaakt door de uitstoot van de fossiele brandstoffensector. Ook leeft in deze zaak de hoop dat multinationals als TotalEnergies zichzelf eindelijk op een rechtvaardige transitie zouden toeleggen.
Mocht Hugues deze rechtszaak winnen, zal hij de fondsen doorgeven aan de coöperatieve Farm for Good, die landbouwers bijstaat tijdens de transitie van hun boerderijen. Dit is Hugues persoonlijke keuze. Farm for Good komt op geen enkele manier tussen in deze rechtszaak.
Wat is het verband tussen klimaatontregeling en de mensenrechten?
Verschillende internationale instellingen (waaronder de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties) erkennen dat klimaatverandering een ernstige bedreiging vormt voor de mensenrechten.
De gevolgen van de klimaatcrisis hebben directe en/of indirecte invloed op de uitoefening van onze rechten, meer bepaald het recht op leven, water, sanitair, gezondheid, onderdak, zelfontplooiing, cultuur en ontwikkeling.
“De negatieve gevolgen van klimaatverandering komen terecht op de schouders van personen en gemeenschappen die zich al in een benarde situatie bevinden omwille van geografie, armoede, geslacht, leeftijd, handicap, culturele of etnische afkomst. Historisch gezien droegen zij het minst bij tot de uitstoot van broeikasgassen.”
Het VN-bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten
In juli 2022 nam de Algemene Vergadering van de VN een resolutie aan waarin een gezond milieu als een mensenrecht wordt gezien.
“Klimaatverandering en milieudegradatie horen tot de prangendste uitdagingen voor de toekomst van de mensheid.”
Algemene Vergadering van de VN
De Algemene Vergadering riep de landen op om hun inspanningen te verhogen en hun inwoners een “proper, veilig en duurzaam milieu” te garanderen.
Houdt de transitie naar low carbon energiebronnen rekening met sociale ongelijkheden?
Deze klimaatzaak wil niet alleen de energietransitie op de agenda zetten van multinationals als TotalEnergies. Ze legt ook de nadruk op een sociaal rechtvaardige transitie, wat wil zeggen dat niemand mag achterblijven.
Een rechtvaardige transitie neemt de meest kwetsbare groepen in de samenleving mee
Een van de belangrijkste uitdagingen voor de komende decennia is zonder twijfel de vraag die de gele hesjes in 2018 al stelden.
Hoe bereik je een paradigmashift zonder de sociale ongelijkheid nog te vergroten? We weten immers dat de mensen in kansarme buurten het meest kwetsbaar zijn voor akoestische vervuiling, slechte luchtkwaliteit of de gevolgen van klimaatontregeling. De overstromingen in de Vesdervallei (2021) toonden dit op trieste wijze aan: de zwaarst getroffen buurten laten ook de laagste inkomens noteren. Elk beleid en elke set maatregelen om de klimaatschade te mitigeren, moet rekening houden met economische, sociale en andere ongelijkheden en er zo over waken dat de transitie op een rechtvaardige manier plaatsvindt..
Een rechtvaardige transitie neemt arbeiders mee
De energietransitie moet ook rechtvaardig zijn voor de arbeiders in de petrochemische sector en in elke industrie die voor een grote omwenteling staat. De transitie moet beter gepland en zo transparant mogelijk doorgevoerd worden. Zo is er tijd om deze arbeiders om te scholen en geschikte sociale bescherming te voorzien.
Een rechtvaardige transitie neemt de landen in het Zuiden mee
Tenslotte heeft de transitie ook nood aan een meer inclusieve aanpak, die ook de landen in het Zuiden betrekt. De energietransitie staat of valt immers met strategische metalen. Een sprekend voorbeeld is dat van de batterijen voor elektrische voertuigen, waarvoor veel kobalt nodig is. Dat wordt veelal ontgonnen in de Democratische Republiek Congo. De ongebreidelde ontginning van deze minerale hulpbronnen brengt onomkeerbare schade toe aan het milieu en brengt de mensenrechten in deze landen in het gedrang.
